استفاده از اين وسايل از هنگام بيدار شدن و تا پاسي از شب ادامه دارد و بسياري از جوانان ساعات طولاني از شبانه روز را به وسايلي مانند رايانه، تلفن هاي همراه، دوربين هاي ديجيتال، مايکروفر، اتو و... سر مي کنند اين در  حالي است که هر يک از اين وسايل داراي عمر مفيدي هستند و پس از طي آن فرسوده و يا از رده خارج محسوب شده و بايد بازيافت شوند.

در بسياري از کشورها وسايل الکترونيکي پس از گذراندن عمر مفيد براي بازيافت توضيح داده مي شوند اما متاسفانه اين مهم در کشور ما هنوز جانيافتاده و بسياري از مردم هنگام از بين رفتن و يا سوختن و خراب شدن وسايل الکترونيکي خود، آنها را درون مخازن جمع آوري زباله مي اندارند در حالي که اين وسايل حاوي فلزات خطرناک مانند جيوه، سرب، کادميوم و ساير فلزات سنگين هستند و رهاسازي آن‌ها در طبيعت سبب آلوده شدن محيط‌ زيست مي‌شود.

در بسياري از کشورهاي اروپايي و آمريکا، زباله هاي الکترونيکي به عنوان منابع اصلي آلوده کننده محيط زيست به کشورهاي در حال توسعه مانند کشورهاي آفريقايي و ... صادر شده و در آنجا بازيافت مي شوند هرچند به گفته کارشناسان محيط زيست در اين کشورها زباله هاي الکترونيک با روش‌هاي غيراصولي و خطرناک مورد بازيافت قرار گرفته و فلزات گرانبهاي موجود در آنها استخراج مي شود معمولا در اين کشورها اين وسايل را آتش زدن مي زنند و بدين گونه حجم عظيمي از فلزات سنگين و مواد سمي موجود در زباله‌هاي الکترونيک از طريق دود موجب آلودگي محيط زيست مي شود.

وضعيت توليد زباله‌هاي الکترو نيک در جهان

بر اساس گزارش سازمان ملل بين 20 تا 50 ميليون تن زباله الکترونيکي در سال دفع مي شود که کشور آمريکا بزرگترين توليدکننده اين زباله‌ها در جهان است.

هم اکنون70 درصد از رايانه ها و گوشي هاي تلفن هاي همراه جهان در چين بازيافت مي‌شود. زباله‌هاي الکترونيکي تنها 2 درصد از حجم کل زباله‌هاي جمع‌آوري شده در کشورهاي مختلف را تشکيل مي دهد و تنها 15 درصد از آنها در جهان بازيافت مي‌شود.

زباله هاي الکترونيک در ايران

بر اساس قانون شرکت ها و کارخانه هاي توليد کننده اين وسايل بايد امحاء و جمع آوري آنها را برعهده بگيرند که متاسفانه اين مساله به طور کامل اجرايي نمي شود بنابراين مسوولان سازمان حفاظت از محيط زيست و دولت بايد اين کار را به دست بخش خصوصي بسپارند و با حمايت از آنها مانع آلودگي محيط زيست شوند.

بيماري‌هاي ناشي از زباله هاي الکترونيک:

زباله‌هاي الکترونيکي به طور مستـقيم، با تنفس وتماس بدني موجب بروز انواع بيماري‌هاي پوستي، تنفسي وشنوايي مي‌شوند. ايــن زبــاله‌ها بصورت غيرمستقيم از طريق آلوده کردن هوا، آب‌هاي زيرزميني و خاک، در بافت گياهان و جانوران نيز رسوب کرده و وارد زنجيره غذايي مي‌شوند که مشکلات و بيـماري‌هايي ازجــمله اختلال در دستگاه توليدمثل، سيستم عــصبي و گردش خون، مسـموميـت، بيـماري‌هاي ريـوي، گوارشي وکليوي، پوکي استخوان و انواع سرطان‌ها از عوارض آن‌هاست.

فلزات موجود در زباله‌هاي الکترونيکي بـه 2 دسته سمي و غيرسمي تقسيم مي‌شوند که قابليت حل شدن در آب را دارند:

1-  فلزات غيرسمي مانند مس، آلومينيوم، آهــن و روي درصورتي که با غلـظت بالا در آب نفوذ کنند، علاوه بـر تغيير رنگ، طــعم و بوي آب، بيماري‌هاي گوارشي ايجاد مي‌کنند.

2-  فلزات سنگين و ســمي موجود در زباله‌هاي الکترونيکي همچون کادميوم موجود درباتري‌هاي تلفن همراه.

اين زباله هاي هنــگامي که در طبيعت رها شوند با ورود به زنجيره غذايي، وارد بدن شده و موجب اختلال درکارکرد آنزيم‌ها، تخريب گلبول‌هاي قرمز، ايجاد فشارخون و بيمــاري‌هاي کليوي مي‌شود.

با سوزاندن زباله‌هاي الکترونيکي هم هيدروکربورهاي هالوژنه‌اي که از سوختن اين مواد درفضا منتشر مي‌شود در بافت ماهي و گوشت دام‌ها تجمع کرده و شدت رسوب آن به حدي است که حتي با محصولات لبني و فرآورده‌هاي دامي وارد بدن و موجب مسموميت و ايجاد سرطان مي‌شود .

روش‌هاي مديريت زباله هاي الکتريکي:

* روش هاي سنتي و پرخطر

روش هاي بازيافت پرخطر بر خلاف استانداردهاي رايج بين المللي بوده و باعث به خطر افتادن سلامت انسان و محيط زيست مي شوند. اين روش ها به دو دسته تقسيم مي شوند:

1-سوزاندن:

دراين روش زباله ها از طريق سوزاندن تجزيه مي شوند. سوزاندن مي تواند در محيط باز و در شرايط غير قابل کنترل باشد و يا اينکه در يک محيط بسته و کنترل شده باشد تا مانع از انتشار ذرات آلوده کننده در هوا شود؛ به دليل تنوع مواد موجود در قطعات الکترونيکي، در اين روش خطر انتشار آلودگي و مواد سمي زياد است. به طوري که سوزاندن زباله هاي رايانه اي بزرگترين منبع توليد دي اکسين هاوانتشارفلزات سنگين مانند جيوه درهواست.

2- دفن کردن:

نفوذ ناپذيري محل دفن، شرط اصلي دفن زباله هاي رايانه اي است. تقريبا چنين مکاني اصلا وجود ندارد به عبارت بهتر در طولاني مدت تمام محل هاي دفن زباله هاي الکترونيکي نفوذ ناپذيري خود را از دست مي دهند. تحقيقات نشان مي دهد که در محل دفن مانيتورهايCRT، هر عدد لامپ اشعه کاتدي مي تواند تا 86/1 گرم سرب وارد شيرابه محل دفن  کند. در مکان هاي دفن نه تنها امکان نفوذ شيرابه، فلزات سنگين وعناصر موجود در آنها به محيط اطراف وجود دارد و موجب آلوده شدن آبهاي زيرزميني وخاک مي شود، بلکه احتمال آتش سوزي نيز در اين مکان ها وجود دارد

*روش هاي مدرن و زيست سازگار:

فناوري هاي مدرن شامل سه مرحله هستند :

1-جداسازي و آلودگي زدايي:

در اين فرايند مواد سمي و مضر براي محيط زيست مانند CRTها و باطري ها بايد جدا شوند.

2- فرايندهاي مکانيکي:

اين فرايندها براي جداسازي مواد مختلف قابل بازيافت و آلاينده­ها انجام مي شود که  شامل واحد شکستن و خرد کردن و جداکننده هاي مغناطيسي، جداکننده هاي بادي، جداکننده هاي جريان گردابي و... مي شود. در اين فرايندها گرد و غبارهاي توليدي بايد قبل از رهاسازي براي کاهش آلودگي، فيلتر شوند.

3-پالايش:

مواد موجود در زباله هاي الکترونيکي مي توانند به صورت مواد خام بازيابي شوند و براي اين منظور بايد از فرايندهاي مختلفي مانند فرايندهاي پيرومتالورژي، هيدرومتالورژي و الکتروشيميايي عبور کنند. عمده موادي که از فرايند پالايش بدست مي آيند شامل فلزات، پلاستيک ها و شيشه هستند.

منبع:افکار نيوز